نگاهی به وضعیت آموزش صنعت آسانسور ایران در سال 1354

دوره های آموزشی و تخصصی مونتاژ و نصب آسانسور در ایران (Elevator training course in Iran).  برای اولین بار در ایران کورس آموزشی و تخصصی مونتاژ ونصب آسانسور به صورت شبانه روزی و پانسیون بطور منظم و با گزینش دانشجو، ازحدود سال 1354 در شرکت آسانسور سازی ایران شیندلر نماینده و شریک کمپانی سوئیسی (Schindler ) آغاز شد. دانشجویان درمدت تحصیل به صورت پانسیون و شبانه روزی بودند و فقط در پایان هر هفته از عصر پنچشنبه و جمعه تعطیل می شدند. این دوره ها عبارت بود از:

• آموزش مقدماتی و شناخت آسانسور و محاسبات فنی
• مبانی شناخت قطعات و اجزا آسانسور و شیوه های شاقول اندازی
• دوره آشنایی با لوازم آسانسور و مونتاژ
• اصول عملی شاقول اندازی و نصب ریل و درب
• دوره عملی مکانیکال
• دوره عملی الکتریکال و بهره برداری

که در ادامه به تفضیل به مباحث مربوط به آنها و خلاصه ای از دروس ارائه شده در این دوره ها می پردازم.

آموزش مقدماتی و شناخت آسانسور و محاسبات فنی

سر فصل مباحث و دروسی که در این دوره تدریس می شد، شامل موارد زیر بودند:

• تاریخچه آسانسور(short history of lift- elevator)
• مبنای تعین آسانسور
• رابطه انتخاب ظرفیت باتراکم ساختمان
• مشخصات چاه آسانسور ( pit or shaft)
• چگونکی تلفیق استانداردهای ابعادی آسانسور با چاه
• آشنایی با انواع تیپ آسانسور و مشخصات فنی و ابعاد مورد نیاز هر تیپ (measure)- حداقل و حداکثر ابعاد
• فضای مورد نیاز موتورخانه (machine room)
• روش های چیدمان موتور گیربکس(motor & gearbox) در موتور خانه براساس قرار گرفتن دهانه چاه در موتورخانه

مبانی شناخت قطعات و اجزا آسانسور و شیوه های شاقول اندازی (plumb-line) وریل گذاری (rails) و نصب درب طبقات (landing doors)

که سر فصل مباحث و دروسی که در این دوره تدریس می شد، شامل موارد زیر بودند:

• چگونگی انتخاب محل شاقول ها
• شیوه ساکن کردن شاقول یا به اصطلاح خواب کردن شاقول
• انتخاب بهترین وضعیت چاه پس ار فیکس شدن چهار شاقول درچهار گوشه چاه
• شیوه انتخاب محل استقرار ریلها با توجه به وضعیت دربها
• چگونگی شاقول اندازی دربها
• چگونگی انتخاب محل استقرار دربها با توجه به وضعیت ریلها
• انتخاب محل سکوهای ضربه گیر
• روش های قالب بندی سکوهای کف چا ه
• مشخصات آرماتوروآرماتوربندی در هرتیث آسانسور
• نوع بتو ن
• شیوه قالب بندی بتون سقف چاه با توجه به محل ریلها (نکته قابل توجه در این بخش که به نظر من بسیار مهم است، این مطلب می باشد که: قالب گذاری و بتون ریزی کف چاه، قالب گذاری و بتون ریزی سقف چاه قبل از عملیات نصب آسانسور طبق نقشه های ایران شیندلر توسط کارفرما و با نظارت سرپرست نصب آن آسانسور، اجرا می شد و در نتیجه پس از شروع عملیات نصب هیچ توقفی در کار نبود. همچنین اجزا آسانسور و چاه آسانسور بخاطر بتون ریزی پس از نصب، لطمه نمی دید) و..

دوره آشنایی با لوازم آسانسور و مونتاژ (description of the fundamental features of the lift )

در این دوره از نزدیک با قطعات اصلی آسانسور از قبیل موارد زیر، و نحوه عملکرد آنها آموزش داده می شد:

• انواع موتورگیربکس ها و شیوه های ارتباط حرکت کابین به صورت های مختلف از قبیل، یو، دبلیو و .....
• شرایط بکارگیری فلکه انحراف
• زوایای مجاز سیم بگسل با استقرارفلکه انحراف
• انواع کابین ها و تفاوت چپ و یا راست بودن آنها
• تفاوتهای دربهای لولایی و اتوماتیک با توجه به شرایط ساختمان
• انواع دربهای سانترال، تلسکوپی راست بازشو و چپ بازشو و شیوه انتحاب هر نوع با توچه به شرایط محیطی ساختمان
• قاب رزنه
• ریلها و تفاوت آنها در انواع آسانسور
• لوازم درب و ریل
• لوازم مکانیکال
• لوازم الکتریکال
• گاورنر
• سیستم های ترمز

البته بیشتر این کلاسها کارگاهی بود واز نزدیک تک تک قطعات را در بخش های مختلف کارخانه مشاهده می کردی. در این کلاسها با توجه به ارائه نقشه ها، ابتدا نقشه خوانی، آشنایی با کد ها، و تجزیه و تحلیل انواع تیپ های فرمان از قبیل موارد زیر آموزش داده می شد:

• پوش باتون
• پلوتون
• کلکتیو
• سلکتیو
• دان کلکتیو
• کلیتیو سلکتیو
• دوبلکس

از روی جزوات و پارت لیستها و جداول، استادادان طبق جدول آموزشی مراحل و بخش های مختلف را تجزیه و تحلیل نموده و بخش جالب این دوره حضور در فاز 2 کارحانه بود، در این فاز موتور گیربکس آسانسورها مونتاژ می شد، به این صورت که قطعات اصلی موتور گیربکس مانند:

• الکتروموتور
• شفت مارپیچ
• دنده ماردن
• شفت اصلی
• بلبرینگهای شفت اصلی ئ مارپیچ
• بوش های شفت

از سوئیس ارسال می شد و بقیه قطعات ار قبیل پوسته های پائین و بالای گیر بکس ، پایه یاطاقان های طرفین، قطعات درپوش چدنی دو سر شفت، دستک های ترمز، پوسته روی گیربکس، کنسول موتور در کارخانه ماشین سازی تبریز ریخته گری شده و در کارخانه ایران شیندلر با ماشین آلات مدرن و پیشرفته تراشکاری و در نهایت مونتاژ می گردید. حضور در این بخش بسیارجالب و پر طرفدار بود و در پایان هرفصل آزمون برگذار می گردید.

در تمام کلاسهای تئوری، استادان با تجربه و آموزش دیده ایرانی و خارجی حضور داشتند،  کلیه جزوات در آغاز دوره به دانشجویان تحویل داده می شد. ودر طی دوره تئوری ، درپاره ای از اوقات دانشجویان را داخل کارگاه و خط تولید برده و به مرور از مراحل مختلف تولید قطعات از ابتدا تا انتها آشنا می کردند.

این بازدیدها در مراحل بعدی بسیار موثر و تاثیر گذار بود. اسامی بعضی از استادان ایرانی و خارجی که به خاطر مانده عبارتند از آقایان:

• منوچهر فدایی
• کاظم سلامت
• پرویز چم نژاد
• بهروز فیروزفر
• محسن عزیز قدسی پور
• جواد ایپکچی
• گلشن(هندی)
• زلویگر(سوئیسی و مدیر کارخانه)
• ایمفلد (سوئیسی) 
• کلیفلد (سوئیسی)

اصول عملی شاقول اندازی و نصب ریل و درب (description of the performan of the rails & doors)

شامل شاقول اندازی، خواب کردن شاقول و اعوجاج گیری چاه، گذاشتن پایه ریلهای کابین و وزنه پس از کنترل دقیق کلیه ابعاد طبق نقشه و ادامه ریل گذاری، دراین مرحله ریلها با دستگاه یا ابزاری بنام ساعت ریل کنترل و نصب می شد.

دقت این دستگاه در حد میلیمتر بود و طرز کار آن به این صورت بود که چون تا حدودی شبیه انبر قفلی بود فک آنرا به لبه تیغه ریلها در دو طرف و مقابل هم قفل می کردند و روی سطح صاف این دستگاه خطوطی شبیه درجات نقاله حک شده بود و کشی باریک با ضخامتی حدود یکی دو  میلیمتر از داخل شیاری که پشت علائم مدرج قرار داشت عبور کرده و دو دستگاه دقیقا مقابل هم قرار می گرفتند و عبور کش از روی درجات دقیق بودن یا در یک راستا قرار نگرفتن ریلها را نشان می داد.

سپس شاقول اندازی ویژه نصب دربها، با رعایت در یک خط موازی قرار گرفتن دربها نسبت به دیوار مقابل، البته در یک مرحله درب لولایی نصب می شد و در مرحله بعدی فریم دربهای اتوماتیک، بعد از اتمام عملیات فوق، قسمت مهم کار، کنترل آنها با چک لیست های متعدد بود که با نظارت دقیق استادان انجام می شد و بخاطر دارم حتی، اگر نحوه اجرا، یک میلیمتر با نقشه اختلاف داشت، تائید نمی شد و دانشجو باید کار را اصلاح شده تحویل می داد. لازم به تذکر است که در کارخانه ایران شیندلر در یکی از سالن ها، که به سالن تعمیرگاه مشهور بود استراکچر فلزی دو طبقه ای با موتور خانه و دو درب طبقه قرار داشت و این عملیات در آنجا انجام می شد.

دوره عملی مکانیکال

در این دوره چگونگی نصب کابین از مرحله نصب پلاتفرم، یوک زیر (اچ )، نصب کفشک های ریل کابین،  نصب سیستم ترمزهای ایمنی (سیفتی گیر)، نصب دیواره ها، فرانت پانلها، هد پانل، سیل ایج، سیل ساپورت، ساید برسها، سقف کابین،  یوک روی کابین،  نصب پایه موتور درب، نصب موتور درب (سیستم تعلیق دربهای کابین)، جاانداختن کف، مونتاژ قاب وزنه، نصب کفشک های وزنه، انتقال موتور گیربکس به موتورخانه و استفرار در محل، فیکس کردن گاورنر، اندازه گیری و برش سیم بگسلها، بگسل اندازی و فیکس کردن بگسلها و کشیدن کابین به طبقه بالا (بوسیله تیفور)، بخشی از وزنه های تعادل در این مرحله در قاب وزنه گذاشته می شد و  نصب تابلو کنترل و نصب سلکتور بر روی شاسیتابلوآموزش داده می شد.

دوره عملی الکتریکال و بهره برداری(description of the operation of the lift)واصول راه اندازی و آزمون اصول راه اندازی و عیب یابی

در این دوره ابتدا افراد در گروه های سه نفری تقسیم، هر گروه طبق پارت لیست لوازم یک دستگاه تابلو کنترل را از انبار تحویل گرفته و طبق نقشه قطعاتی مانند ترانس برق سه فاز،  کنتاکتورهای MG5  برای آسانسورهای چهار و شش نفره وکنتاکتورهای MG6  برای آسانسورهای هشت و پانزده نفره،رله های تیغه ای،رله تایمرهای 3 و5 ثانیه،کنتاکت های FTO و UBL، کلید حرارتی UTE، ترمینالهای سیم در چند سایز و لی بل های مختلف را بر روی شاسی فلزی تابلو کنترل مونتاژ و سیم کشی می کردند. و در طول دوره آموزش باید سیستم های پوش باتون، پلوتون و دان کلکتیو را،هر کدام جدا گانه مونتاژ و سیم کشی می کردیم.

سپس در مراحل اجرائی طبق نقشه سیم ها برش و شماره گذاری می شد. اندازه کابل تخت( os) برابر طول تراول به اضافه هشت متر  برش می شد. سیم کشی کابین، شستی ها، نمراتورها، فقل ها، مدارهای ایمنی، و.... انجام می شد و سپس برق سه فاز وصل می گردید.

موتور  آسانسور برق دار می شد و به اصطلاح آسانسور در حالت رویزیون قرار می گرفت، تنطیمات دربها و فواصل دربهای طبقات با کابین انجام و پایه کمان درب نصب می شد. کمان درب به پایه متصل و با ساسپنشن هماهنگ و تنظیم می گردید.

سیم کشی ها کنترل شده و آسانسور آماده راه اندازی می شد، در این مرحله آسانسور پی در پی به سمت بالا و پائین حرکت داده می شد تا کلیه عیوب آن بروز و بر طرف گردد. زمانیکه آسانسور به این مرحله می رسید،  استاد طبق چک لیست آن را بازدید و در صورت تائید، دانشجو نمره قبولی از این مرحله را دریافت می کرد.

     سپس دانشجویان برای تکمیل دوره  عملی به تهران باز می گشتند و حداقل یک دوره دو ساله را با استاد کاردان زبده سپری کرده و پس از طی این دوره در آزمون نهایی شرکت  نموده و چنانچه در این مرحله حد نصاب لازم را کسب می کردند، شرکت به صورت مستفل کار نصب آسانسور را به آنان واگذار نموده و از این زمان به بعد حقوق و مزایای آنان افزایش چشمگیری پیدا می کرد.

     متخصص نصب آن دوره با عنایت به تحمل حد اقل سه الی پنج سال به این مرحله می رسید، به همین جهت آسانسورهایی که توسط آنان نصب می گردید و یا در حال حاضر نصب می شوتد از وضعیت وکیفیت بسیار بالایی برخوردار می باشد.

لازم به یادآوری است از سال 1354 تا آخرین دوره ای که برگزار گردید کل دانشجویانی که این مقاطع را طی کرده اند بیش از 30 نفر بوده که از این تعداد بیش از 10نفرشان به اتفاق تعدادی از مدیران و تکنسین های قدیمی شرکت ایران شیندلر ( در دوره رکود کار آسانسور در سالهای جنگ) به کشورهای آمریکا، انگلیس، فرانسه، اتریش، سوئد، کانادا و نیوزیلند رفته و مابقی در ایران بیشترین خدمت را به این صنعت انجام داده اند.

اسامی بعضی از همکاران سفر کرده آن سالها به بعد که بخاطر مانده عبارت است از آقایان: علی سرباز، سعید آذر، سعید صلاحی، علی قادر نژاد، معظمی، مقصودی، شریفیان، عباس محمدی سوئی، نعمت اله فرجی و از استادان محسن عزیز قدسی پور، حجت اله خطیری، بهرام افلاک، شاهرخ فرخ و در سالهای آخر فلیح بغدادی.

     ضمن اینکه طی سالهایی که شرکت ایران شیندلر فعالیت اجرایی داشت ( تاحدود سال 1386) تعداد زیادی از نیروهای فنی این شرکت در دوره های آموزشی گوناگون خارج از کشور با همکاری شرکت شیندلر سوئیس در کشورهای سوئیس، ایتالیا، اسپانیا، آلمان چکوسلواکی سابق و هند شرکت کرده و با کوله باری از تجربه و تخصص با دیگر همکاران با سابقه ایران شیندلری، هم اکنون، یا خود در راس تشکیلاتی بوده، و یا با دیگر شرکت ها در بخش آسانسور همکاری دارند. و البته تعداد قلیلی نیز به صنوف دیگر پیوسته اند.

    اسامی بعضی از آنها عبارت است از آقایان:

عین اله ارجمند فر، بهروز فیروزفر، محمد ابراهیم خطیری، مهدی میرعبداله یانی، منوچهر فدایی، سعید ثقفی خادم، محمود هاشمیان، امیر راد(فرشید اژدری)، عمران مددی، حسین گودرزی، بدیع اله هوشمند، محسن شیخ الاسلامی، غلامرضا صفر پور، اسداله گودرزی، نبی جعفری، بیژن نیک بخش ،بهمن رفیعی، بهرام فداکار، اسماعیل عبدوستی، محمدعلی رائیجی، غلامحسین اسلامی، متین دفتری، سیدمحمد طبایی، محمد احمدی، مجید ماجدی، مرحوم صفرعلی صفایی، منصور دخیلی، اصغر رحیمی، سید مهدی سجادی، بهرام لر کلانتری، یوسف پهلوانی، زکیه رفیعی، علی مددی، عیوض مددی، احمد مرادی، مرحوم علی محمودی،امیر خورشیدی، احمد خورشیدی، مجتبی بیگی، امیر هوشنگ یاوری، شاهرخ اشجاری، سید محمد میرپور، تقی پارسا(خیر آبادی)، محمود پارسا(خیرآبادی)، علینقی ثابت کیش، حسن اصغری، رضا سرمدی(سرمری)، علی اکبر عمادین، مسلم عمادین، اکبر قاسمی

محمود تجاسب، محمد بنا گر، رضا صفرزاده، امیر گلپور، آرش بهارمند، حسن عظیمی، علیرضا جهانی، کریم افکاری، حسین استقلالی(اسقالی)محسن قاسملو، محمدارجمند بیگدلی، بها فیروز آبادی، فرداد تهرانی، منصور مرادی فر، حبیب احدی، جعفر یاجم، محمد خزلی، عباس صارمی پور، علی اصغر مرادی، محمدرضا دوست محمدی، مصطفی فلاحی، غلامرضا محمدی، تقی امیری، حسن واعظان، سیدمهدی مدنی، حمید رضا چمنی، سید حسین مولایی،برادران ولی اله و ذبیح اله ترابی گودرزی، سعیدروزبهانی، بهرام تقوی، ولی اله ترابی گودرزی، محمد فلاح، علی فلاح، علینقی سعادتی و امیر سعادتی، رضا امیرسرداری، امیر خورشیدی، فرهاد محرمی، وحیدمددی، جعفر اله داد، پرویز طاهری،رسول گلشاهی مقدم، علی امیری، جمشید صفری، مهدی فیروزی اصل، کامران امیرنژاد، سید زاهد میرنژاد، محمد رضا کوهتن ثانی، مسعود جوادی، حسین احمدی، برادران دستگردی، کورش جواهری، شکور رفیع پور، علیرضا سهرابی نظری، مجیدحسینی اصل، مجتبی شاه بخشی، حمیدرضا امین زاده و بسیاری دیگر که متاسفانه بخاطر ندارم ، ضمن اینکه توسط یکی از افراد خانواده بزرگ و پراکنده  شیندلر در سال 1380 و برای اولین بار در ایران (دوم یا سوم در جهان) دبیرستان آسانسور را تاسیس نمود (و اخیرا نیز دانشگاه آسانسور را) که فارغ التحصیلان این دبیرستان و دانشگاه پس از فارغ التحصیل شدن جذب بازار کار این صنعت می شوند.

البته هم اکنون تعداد زیادی از دانش آموختگان و پرسنل فنی و متخصصین خانواده بزرگ و پراکنده ایران شیندلر در این صنعت فعال و تاثیر گذار هستند، ضمن اینکه آن گروهی که سفر کرده نیز از موقعیت مناسبی در کشورهای مختلف جهان برخوردار هستند.

بدون شک در متن، بسیاری از موضوعات،و اسامی افراد، از قلم افتاده است که پیشاپیش پوزش می خواهم که این گناه حافظه است و می دانم که حق مطلب ادا نشده است. اما دوستان و همکاران عزیز در صورتیکه میتوانند این نقصان را جبران کنند لطفا اسامی را در رابطه با این مطلب ، به صورت تلفنی یا ایمیل اعلام فرمایند.

و درپایان این سوال بی پاسخ : چرا شرکتی با این همه استعداد و توانمندی و با کارخانه ای به مساحت 40000 متر مربع و امکانات بسیار زیاد از قبیل سالن های متععدد چند هزارمتری و ساختمان های اداری و آموزشی و.................... ، که در سالهای ابتدایی فعالیت، تولید سالیانه آسانسور آن، از مرز پانصد و هفتاد دستگاه در سال می گذشت، باید اینچنین؟؟ و در سکوت و خاموشی، تعطیل و بسته شود؟!